De laatste jaren neemt het aantal eikenprocessierupsen toe en daarmee ook de overlast. Om de bestrijding van de eikenprocessierups te verbeteren heeft de provincie het initiatief genomen, samen met de 25 Overijsselse gemeenten, voor een provinciale aanpak. In het plan van aanpak wordt gemeenten aangeraden om als korte termijnactie een interne coördinator aan te stellen, een eigen beheerplan te maken en aangetroffen rupsen en nesten beter te registreren. Voor de langere termijn is het nodig om de biodiversiteit te verbeteren, zodat de rups meer natuurlijke vijanden krijgt. Frans van den Berg: “Elke gemeente is anders. Wij hebben hier relatief weinig eikenbomen. Op een bomenaantal van 28.000 bomen zijn er 2.400 eiken.
Wij bestrijden onder andere preventief, met nematoden.” De nematoden zijn aaltjes die vroeg in het seizoen over de boom verspreid worden. De aaltjes dringen bij contact met de rupsen binnen, waardoor de rupsen dood gaan. Om een goede bestrijding te realiseren, moet je die rupsen bij voorkeur 's nachts bespuiten. Frank Klappe: “Vorig jaar werkte het minder goed dan dit jaar. Toen waren de nachten wat kouder. Het is dus belangrijk om het op het juiste moment te doen”.
Het is belangrijk dat mensen bewust zijn
Verschillende methoden
De werking is dus afhankelijk van een gebrek aan zonlicht en de juiste temperatuur. “Maar we bestrijden ook op andere wijzen. Bijvoorbeeld door het curatief wegzuigen van nesten, en we zetten in op natuurlijke beheersing door bijvoorbeeld het aanleggen van houtwalletjes, ecobosjes, het ophangen van nestkastjes voor koolmezen en pimpelmezen en het aanleggen van kruidenrijke bermen,” vult Frans aan. In Raalte, waar 47.000 bomen staan waarvan 27.000 eiken, is een aanpak met alleen nematoden ook niet voldoende. Wendy Busscher: “Het bespuiten met nematoden is niet geluidloos. Hier heben we ook veel eikenbomen met nesten in de bebouwde kom staan. Voor aanwonende mensen geeft het bespuiten in de nacht ook overlast.”
In de gemeente Raalte zetten ze dus niet in op één manier van bestrijden. Busscher: “We willen de overlast zoveel mogelijk beperken, maar we willen ook zo natuurlijk mogelijk bestrijden.We kijken goed naar de vlinderkaart om te zien waar beschermde vlinders voorkomen. Daar bestrijden we uitsluitend curatief. Wegzuigen dus. Daarnaast gebruiken we dus deels nematoden, maar ook het bestrijdingsmiddel Xentari. Maar we doen bijvoorbeeld ook mee aan het Topsectoronderzoek van Universiteit Wageningen. We nemen maatregelen, zoals het plaatsen van vogelkasten en vleermuiskasten en het aanbrengen van biodiversiteitsstroken. Vervolgens monitoren we door waarneming en middels feromoonvallen wat het effect ervan is."
Accepteren
Over een ding is iedereen in dit gesprek het eens: de rups zal nooit meer weggaan. Wanda Krol: “We moeten bewust zijn en accepteren dat hij er is. Vorig jaar was de overlast heel groot, dat overviel heel veel mensen. De huisartsen konden het aantal bezoeken van mensen met huidklachten bijna niet bijhouden. Als GGD willen we mensen informeren wat ze moeten doen om overlast te voorkomen en wat ze moeten doen als ze toch in contact zijn gekomen met de brandharen.” Wanda adviseert dan ook om goed op te letten als je naar buiten gaat om te recreëren. "Bescherm jezelf en let op waar je gaat zitten. Krijg je jeuk? Strip dan je huid en gebruik verkoelende zalf."
Strip je huid en gebruik verkoelende zalf
Omlopen
Frank en Frans zien ook bij inwoners nog veel kansen om de overlast te beperken. “Het is echt belangrijk dat mensen zich bewust zijn van de aanwezigheid van de eikenprocessierups. Neem bijvoorbeeld een andere route met het uitlaten van je hond als je weet dat er een boom met een nest is. Echt, als de wind niet gunstig staat, kunnen die haren ook met de wind mee op je huid terecht komen.” Wendy Busscher herkent het. “Vorig jaar was er in de eerste helft van juni een voorjaarsstorm in Raalte. De dag erna schoten het aantal meldingen omhoog.” Bewustwording is dus het devies. Wendy: “Uit milieuoogpunt hingen we eerst geen linten op. Maar we hebben ook een zorgplicht. Dus hangen we ze nu wel op, om mensen te waarschuwen.”
Als de wind niet gunstig staat, kunnen de haren op je huid komen
Langs de lange biolaan
Ook vanuit ruimtelijke ordening is bewustwording belangrijk. Frans van den Berg: “We moeten op een andere manier denken. Er zijn vaak historisch aangelegde eikenlanen die nu zorgen voor een snelle verspreiding van de rupsen. Bij herontwikkeling of nieuwe ontwikkeling moeten we anders kijken. Geen monoculturen maar bioculturen.” Frank Klappe heeft voor de lange termijn goede hoop. “De huidige generatie ontwerpers vindt dat ook belangrijk.”Het ecologisch evenwicht staat bij Wendy Busscher ook hoog op de lobbylijst. “We hebben meegeschreven met het plan van de provincie. En hebben met buurgemeenten verbinding gezocht.
Maar ook inwoners zelf kunnen veel doen: stenen uit de tuin en een soortenrijke beplanting. Dat is goed voor de afwatering bij hoosbuien, voor de biodiversiteit en daarmee de ontwikkeling van een biologisch evenwicht. En het is nog mooi ook!”
Meer informatie
Meer weten over de eikenprocessierups, wat je kunt doen om klachten te voorkomen en wat je moet doen als je toch klachten hebt? Meer informatie vind je op de website ggdleefomgeving.nl