Droomgesprek gezonde leefomgeving met Daan Zandbelt

In de serie Droomgesprekken praten we met professionals uit IJsselland over hun droomomgeving. Hoe ziet die eruit en wat zijn de belangrijkste elementen? In dit droomgesprek is het woord aan Daan Zandbelt; stedenbouwkundige en architect bij de Zwarte Hond (ontwerpbureau voor architectuur, stedenbouw en strategie).

Leestijd ca. 7 minuten
15-07-2021

“Bij een gezonde leefomgeving denk ik aan enorm veel keuze, ongelofelijk nabij. Hiermee kun je ontzettend veel verschillende mensen aantrekken en wordt de regio IJsselland meer divers en rijker in aanwezige waarden. Als gevolg van corona werken straks misschien nog meer mensen vaker thuis. Hierdoor kunnen we verder van ons werk wonen.

Sommige mensen, met bijvoorbeeld vitale beroepen, moeten wél dagelijks op hun werk zijn. Zij kunnen alleen vaak geen woning dichtbij hun werk vinden, doordat de woningmarkt wordt gedomineerd door mensen van buitenaf. Dit komt doordat we file als een probleem zien dat moet worden opgelost (door het aanleggen van nog meer en beter asfalt). Maar we zien het niet als een probleem wanneer een jongere niet met de bus naar school kan. Daarmee kijken we niet naar de maatschappelijke gevolgen. Dus die jongere helpen we niet, en de leaserijder helpen we wel. We moeten niet investeren in betere verbindingen, zodat hoogopgeleiden nog grotere afstanden kunnen afleggen, maar moeten we investeren in een nabije gezonde infrastuur. Zo kan bijvoorbeeld een bijstandsmoeder met de fiets naar haar werk in de zorg.

Nederland heeft al heel veel in huis. Door steden nog stedelijker te maken en het landelijke gebied landelijker – bijvoorbeeld met meer stilte en donkere zones – te maken, kunnen we de ideale gezonde leefomgeving creëren.“

“In mijn ogen is een dorp een kleine stad. Zeker in de dorpen in de strook Mid-size Utopia (zie kader) zijn de dorpen eerder buitenwijken van de grotere steden. Er wordt in deze dorpen veelal gewoond. Werken gebeurt in de stad. Dat is jammer. Het zou mooi zijn wanneer je een dag in het dorp kunt doorbrengen doordat het dorp een warm hart heeft met werk, school en basisvoorzieningen. Dorpen zouden daarom meer moeten investeren in dit warme hart met voorzieningen bereikbaar en nabij. Met woningen voor ouderen in het hart, zodat de door hun bewoonde eengezinswoningen in het dorp vrijkomen voor jonge gezinnen. Daardoor ontstaat meer sociale cohesie: ouderen blijven in hun vertrouwde omgeving en daarbij krijgen jongeren de kans in de regio te blijven wonen. Wanneer je 100 woningen aan de rand van het dorp bouwt, trekt dit waarschijnlijk mensen aan die naar buiten toe georiënteerd zijn, die geen gebruik maken van de voorzieningen in het dorp. Nu is het begin van deze cultuuromslag; bruggen bouwen tussen de eilandjes.”

“Volgens mij ligt de sleutel bij het verbinden van de verschillende eilandjes, zodat ze elkaar kunnen helpen; verder kijken dan het eigen domein. Zorg dat buiten de eilandjes gedacht wordt, dat bruggen worden geslagen en denk voorbij de korte termijn. Ik zie twee criteria om te beoordelen of iets een goed plan is: worden we er gezonder van? En worden we er gelukkiger van? De essentie van een goed plan is dat de belangen van de lange en korte termijn op elkaar uitgelijnd moeten zijn. De lange termijn moet door de overheid uitgezet worden. De korte(re) termijn door bijvoorbeeld inwoners en ondernemers. Ik roep iedereen op om buiten het bouwwerk (buiten je eiland) te kijken om te beoordelen of een plan gezond en gelukkig makend is.”

Zorg dat buiten de eilandjes gedacht wordt, dat bruggen worden geslagen en denk voorbij de korte termijn

“In onze steden en dorpen moet gezonde mobiliteit (lopen, fietsen) voorop staan om meer verblijfskwaliteit te laten ontstaan. We moeten vooral verbeteren wat er al is. Een voorspellende waarde van op welke manier mensen zich bewegen is: hoe hoger de dichtheid van mensen en banen er is, des te minder kilometer per dag men aflegt met een groter aandeel (tijd en afstand) in lopen en fietsen. Mobiliteitsgedrag van mensen wordt beïnvloed door de keuzes die ze hebben. Wanneer woningen op slimme plekken worden gebouwd, dan kan dat de totale automobiliteit laten dalen.''

De belangrijkste opgaven voor een gezonde leefomgeving zijn, ook in regio IJsselland:

• Verstedelijkingsopgave
• Verduurzaming landbouw
• Energietransitie
• Klimaatopgave

De opgave zit in het aan elkaar verbinden van deze onderdelen en mensen laten zien dat dit een verbetering kan betekenen voor hun dagelijks leven. Dán willen mensen hier aan meewerken, omdat ze de voordelen ervan ondervinden. Een cultuurverandering vergt iets van de mensen. Het vergt enerzijds een andere manier van organiseren van bijvoorbeeld veel overheden en anderzijds is het belangrijk om mensen op te leiden in ‘eenentwintigste-eeuw-vaardigheden’ zoals in staat zijn te communiceren over je eigen vak met niet-deskundigen en oplossingsgericht zijn. Dit geldt niet alleen voor de jongeren op school, maar ook voor de werkenden van nu.”