Droomgesprek gezonde leefomgeving met Coby Zandbergen

In de serie Droomgesprekken praten we met professionals uit IJsselland over hun droomomgeving. Hoe ziet die eruit en wat zijn de belangrijkste elementen? In dit droomgesprek vertelt Coby Zandbergen, voormalig bestuurder van vakschool Cibap en directeur bij Academiehuis Zwolle, over wat een gezonde leefomgeving voor haar en jongeren betekent en hoe kunst een rol kan spelen bij deze gezonde leefomgeving.

Leestijd ca. 7 minuten
14-10-2021

Coby heeft onder andere studenten van vakschool Cibap gevraagd om een moodboard te maken van wat zij verstaan onder een gezonde leefomgeving. Hierover is ze vervolgens met de jongeren in gesprek gegaan.

Coby vertelt: in deze gesprekken viel het ten eerste op dat gezondheid voor jongeren vooral gelijk staat aan mentale gezondheid. Dan moet je denken aan een aloud advies: rust-reinheid-regelmaat. Met ’rust’ bedoelen ze dat door de veelheid aan prikkels er ook rustmomenten moeten zijn, waarin ze loskomen van alles. Die behoefte aan rust, even geen prikkels, is bij hen heel groot.

Het tweede thema dat de jongeren benoemden bij een gezonde leefomgeving is veiligheid. Die veiligheid is bijvoorbeeld een studieomgeving waar regelmaat is. Een schoolomgeving geeft structuur in hun leven, het dwingt hen om op te staan, te eten en op weg te gaan. Het dwingt ze om in een uitdagende omgeving te zijn, bepaalde doelen te bereiken en te reflecteren op wat ze hebben geleerd. Structuur realiseert veiligheid. Corona heeft onveilige gevoelens teweeggebracht. De traditionele regelmaat viel weg, er waren te veel niet gestructureerde momenten. Hoezeer jongeren ook tegen school aan schoppen, die structuur blijkt toch belangrijk.

Wat ook van belang is voor jongeren is al vaker dat je geaccepteerd wordt zoals je bent. Die behoefte kan zo groot zijn, dat je kiest voor een andere identiteit, een ander gender, een andere leef- of kledingstijl. Je wilt in je leefomgeving worden geaccepteerd zoals je bent. Diegenen die daaraan een extreme uitingsvorm geven, toetsen die acceptatie voortdurend. En het bijzondere is dat ze dat het liefste toetsen in die veilige, gestructureerde omgeving.

Het laatste element dat ik wil benoemen is de inspiratie. Dan kom je vaak bij kunst als uitingsvorm.  Een kunstenaar kan verbeelden wat hij voelt. Een kunstenaar kan rust of onrust in de samenleving taal en vorm geven. Mentaal welbevinden of ongenoegen kunnen zij vertalen naar beelden. Een kunstwerk is natuurlijk een persoonlijke uiting van de kunstenaar. Maar het inspireert wel de ander. Mensen spiegelen zich daaraan en herkennen het. Als je het gevoel hebt dat je herkend wordt, erken je daarmee eigenlijk ook je eigen bestaan.

Als je het gevoel hebt dat je herkend wordt, erken je daarmee eigenlijk ook je eigen bestaan

In een gezonde leefomgeving komen voor mij alle drie de elementen terug die de jongeren hebben genoemd:

• Een doelgericht leven. ‘Als ik morgen opsta, dan wordt er dit van mij verwacht’. Dat vindt zijn weerslag in school of werk.
• Een gezonde leefomgeving heeft ook een goede dosering van prikkels. Balans in prikkels. Kleur, geluid en verwachtingen in balans, ook digitaal.
• Inspirerende voorbeelden. De overheid is betrekkelijk anoniem, maar heeft de afgelopen anderhalf jaar veel kaders gesteld in ieders leven en we hebben die zeker in het begin gevolgd. Die kaders boden helderheid. Nu is het belangrijk met inspiratie opnieuw te sturen in een veranderde samenleving.

Laten we de systeemwereld waarin we ons bevinden vereenvoudigen: waardevolle eenvoud realiseren. We hebben nu gezien, onder meer door de toeslagenaffaire, hoe belemmerend en stressvol systemen werken. De afstand tussen hoe overheden werken en wat werkelijk bij de burger leeft, is te groot. Het contact moet verbeterd worden, zonder modderlagen en Berlijnse muren. Laten we veel meer werkelijk in contact komen met elkaar, op alle lagen en niveaus. Initiatieven toelaten, die laten zien dat je ook zonder een verstikkend systeem kan functioneren. Denk aan een onderwijssysteem dat uitgaat van de kwaliteiten en wensen van de student, bijvoorbeeld door vormen van toetsing en monitoring te stoppen. Laten we durven uitgaan van de positieve leerbehoefte van iedere student.

Laten we veel meer werkelijk in contact komen met elkaar, op alle lagen en niveaus

Laten we kunstenaars en cultuurmakers veel meer betrekken bij wat ons bezighoudt in de samenleving. Cultuur lijkt het afvalputje van ieders budget. Ik denk dat cultuur en creativiteit een mens zijn waarde doet behouden, dat vraagt om dat te koesteren en te voeden. Daar waar teveel prikkels zijn, de zorgen hoog zijn en het leven soms een puinhoop lijkt: daar is een creatieve verbeelding ineens een voorbeeld, het linkje naar een ander perspectief. Bewustwording van je eigen situatie is daarvoor de basis. Soms kunnen mensen dat vooral realiseren als ze de verrassing van een creatieve uiting herkennen door dat te kunnen verbinden met hun eigen leefsituatie. Daarmee creëer je een leefomgeving waarin het fijn is om te zijn, werkelijk te zijn.