Droomgesprek gezonde leefomgeving met Rianne van den Berg

In de serie Droomgesprekken praten we met professionals uit IJsselland over hun droomomgeving. Hoe ziet die eruit en wat zijn de belangrijkste elementen? In dit droomgesprek vertelt Directeur Publieke Gezondheid Rianne van den Berg over een gezonde leefomgeving, veerkacht en gelijke kansen.

Leestijd ca. 7 minuten
19-08-2021

Bij een gezonde leefomgeving denk ik als eerste aan een omgeving waar ik de schoonheid van de natuur zie. Het kunnen verschillende plekken zijn, dichtbij huis of in een ander land. Bijvoorbeeld de Veluwezoom of in de majestueuze bergen in Zwitserland. Daarnaast is het een omgeving waarin ik andere mensen kan ontmoeten en een goed gesprek kan hebben over het leven. Naar beide aspecten zoek ik voor mezelf in een gezonde leefomgeving: het ene moment iets meer ontmoeting, het andere moment juist iets meer rust. Dan voel ik mijzelf gezond. Het mooie aan de regio IJsselland vind ik dat je altijd in een mooi landelijk en uitgestrekt gebied komt wanneer je één van de uitvalswegen neemt. Ik ontdek steeds nieuwe plekken. Vaak gaat het om een combinatie van water en groen. Tegelijkertijd geniet ik ook van een mooie oude binnenstad, zoals in Zwolle, Deventer en Kampen.

Bij een gezonde leefomgeving denk ik ook aan een leefomgeving die mij stimuleert mij gezond te gedragen. Ik zou iedereen een leefomgeving gunnen die gezond gedrag makkelijk maakt. Die bijvoorbeeld gezonde voedselkeuzes mogelijk maakt en stimuleert tot wandelen, fietsen, sporten. Voor mij persoonlijk gaat een gezonde leefomgeving over een omgeving die mij bewust maakt van wat ik zelf kan aanpassen in mijn in gedrag, waar ik invloed op heb. Milieu en klimaat zijn natuurlijk de grote thema’s met veel impact. Juist doordat ze zo omvangrijk zijn en vragen om wereldwijde keuzes ervaar ik dat ik daar minder directe invloed op heb. Natuurlijk agenderen we het thema als GGD wel op de bestuurlijke tafels.

Investeren in preventie is dus juist nu keihard nodig.

De coronacrisis heeft mij nog meer bewust gemaakt van het belang van gezondheid, veerkracht en betekenisvol leven. Ik zie dat ook bij de mensen om me heen. Oude patronen zijn doorbroken en dat vraagt om een herijking van ons gedrag en onze werkwijzen. Door het digitale werken en thuiswerken, realiseer ik mij nog meer hoe fijn het is een goed thuis te hebben en wat ik mis als er geen contact is met collega’s. En natuurlijk het belang om elke dag even naar buiten te gaan om fris te blijven. Daarnaast hebben we gezien dat er ook grenzen zitten aan wat de zorg in Nederland aankan en zijn de kosten van zorg enorm hoog. Investeren in preventie is dus juist nu keihard nodig.

Ik denk dat het thema ‘gezonde en veilige leefomgeving’ in waardering is gestegen, ook voor ons als GGD. De pijler gezonde leefomgeving was er altijd al wel, maar heeft nu meer invulling gekregen. Voorheen werd gezonde leefomgeving meer vanuit de fysieke kant benadert en vanuit thema’s als klimaat en milieu. Nu vullen we gezonde leefomgeving breder in als belangrijke basis voor een gezonde leefstijl. We maken de verbinding met positieve gezondheid, met betekenisvol bezig zijn en zingeving. Ik vind het echt een hele belangrijke pijler.

Als je ziet dat, gemiddeld genomen, de effecten van corona op mensen met overgewicht of een zwakkere gezondheid ernstiger zijn, dan denk ik aan preventie en gezondheidsbevordering dankzij de leefomgeving.

Ik hoop een ander gesprek te kunnen gaan voeren op bestuurlijk niveau, meer integraal en meer vanuit positieve gezondheid. Bijvoorbeeld over:

• Hoe kunnen we een impuls geven om mensen die een woning hebben met een slecht binnenklimaat, te helpen.
• Het programma Jongeren Op Gezond Gewicht (JOGG): het programma heeft een plek in de leefomgeving nodig die de uitvoering mogelijk maakt.

Ik denk dat gezondheid nog steeds te weinig prioriteit krijgt. Gezondheid zou als een satéprikker overal doorheen moeten steken. We moeten af van de verkokering, we moeten af van de gescheiden domeinen.

Mijn droom is dat een gezonde leefomgeving niet alleen voor jou en mij toegankelijk is, maar voor iedereen. Dat iedereen een eerlijke en ook gelijke kans heeft om hier gezond op te groeien en gezonde keuzes te maken. In mijn ideale toekomstbeeld biedt de gezonde leefomgeving kansen voor gezond gedrag, óók voor mensen die kwetsbaarder zijn, of in schrijnende situaties verkeren. Hoe we dat zien? In ruimtelijke plannen worden gezondheidsbevorderende maatregelen genomen, dus bijvoorbeeld geen McDonald’s in de buurt van scholen plaatsen.

Een gezonde leefomgeving is een voorwaarde om gezond en veerkrachtig te kunnen leven.

De gezonde leefomgeving zit verweven in het spinnenweb van positieve gezondheid. Ik geloof dat mensen veerkrachtiger worden wanneer ze weten wat voor hen belangrijk is en hoe ze daar invloed op uitoefenen. En veerkracht biedt ruimte voor het maken van gezonde keuzes en bevordert gezond gedrag. Een gezonde leefomgeving is een voorwaarde om gezond en veerkrachtig te kunnen leven. Het is veel meer dan alleen de ruimtelijke ordeningskant. Een gezonde leefomgeving kan veel bijdragen aan de gezondheid van inwoners. Ik vind het mooi om te zien dat gemeentes in IJsselland zich hier ook steeds meer bewust van worden en op deze manier hun plannen voor bijvoorbeeld gezonde wijken inrichten.

Ik denk dat bewustwording belangrijk is, het besef dat gezondheid niet alleen gaat over de afwezigheid van ziekte en het verlenen van zorg maar juist gaat over het hele leven. Mensen kunnen alleen zelf voelen  wat voor hen belangrijk is en wanneer zij zich gezond voelen. Dat kan ook verschillen in fases in je leven. Die bewustwording maakt dat je erin gaat veranderen en andere keuzes maakt in je gedrag.

Mensen kunnen alleen zelf voelen wanneer zij zich gezond voelen en wat voor hen belangrijk is.

In de regio IJsselland maken we deze beweging naar positieve gezondheid en zijn we in gesprek met de provincie, partners en inwoners. Meer uitnodigend en luisterend en vooral samen. Ik denk ook dat het helpt om persoonlijke verhalen te vertellen, van elkaar leren en elkaar inspireren. Daarnaast mogen we als GGD wel explicieter naar buiten treden als boegbeeld van publieke gezondheid. Nederland is rijp om goed en scherp de impact van keuzes op gezondheid te vertellen. Er gaat een omslagpunt komen, wanneer corona meer onder controle is, om vanuit de GGD aandacht te vragen voor positieve gezondheid en preventie in brede zin, waaronder leefomgeving.