Droomgesprek gezonde leefomgeving met Ingrid Bakker

In de serie Droomgesprekken praten we met professionals uit IJsselland over hun droomomgeving. Hoe ziet die eruit en wat zijn de belangrijkste elementen? In dit droomgesprek vertelt Ingrid Bakker, Associate Lector Gezonde Samenleving bij Hogeschool Windesheim, over haar kijk op een gezonde leefomgeving.

Leestijd ca. 7 minuten
11-11-2021

Ingrid staat bij een tafeltennistafel en vertelt: ‘Op deze foto zie je een tafeltennistafel. Die tafeltennistafel wordt maar weinig door de jongeren gebruikt. Dus men dacht ‘nou, dat is ook mooi, staat er een tafeltennistafel zodat de jeugd iets te doen heeft en dan wordt er geen gebruik van gemaakt’. Vanuit vooroordelen werd gedacht dat de jeugd liever binnen op de (spel)computer zit dan dat ze buiten bezig willen zijn. Wat hier alleen niet gebeurt, is dat men het gesprek aangaat met de jeugd over waaróm de tafeltennistafel niet gebruikt wordt.

Toen wij dat vanuit ons onderzoek naar wensen en behoeften ten aanzien van een gezonde leefomgeving wel deden, gaf de jeugd aan: ‘heel leuk deze tafeltennistafel, maar hij staat te dicht de bij bomen waar in het voorjaar en de zomer een soort plakspul (veroorzaakt door bladluizen) uitvalt, bovenop de tafel. Dus als wij willen tafeltennissen, dan plakt het balletje de hele tijd aan de tafel. En dat is niet leuk. Dus de tafel staat gewoon niet op een goede plek. Dit is illustratief voor hoe ik tegen een gezonde leefomgeving aan kijk: je moet in gesprek gaan met de doelgroep. Je moet de diepte ingaan.

Je moet in gesprek gaan met de doelgroep. Je moet de diepte ingaan.

Sommige doelgroepen zijn moeilijk te bereiken om mee in gesprek te gaan. Hiertoe horen een aantal mensen voor wie het juist heel belangrijk is dat ze gezonder gaan leven. Dit zijn mensen die een gezonde leefomgeving nodig hebben die hen uitdaagt en hen motiveert om gezonder te leven. Een leefomgeving die als het ware de gezonde keus de gemakkelijke keus maakt. Voor hen is het belangrijk dat ze gehoord worden over hun wensen en behoeften voor hun directe leefomgeving.

Gezonde leefomgeving

Wat ik belangrijk vind, is het verbinden van de sociaal maatschappelijke uitdagingen (onder andere meer bewegen en meer ontmoeten) aan de mogelijkheden om met fysieke maatregelen te komen tot een gezonde leefomgeving. Een gezonde leefomgeving voor iederéén. Dus onafhankelijk van waar je woont en hoe oud je bent en afhankelijk van je wensen en behoeften. Ik pleit ervoor dat iedereen gelijke kansen heeft en ik zet me in tegen regionale ongelijkheid. Ik pleit voor het realiseren en creëren van een gezonde leefomgeving voor heel regio IJsselland, waarin iedereen gelijke kansen heeft op gezondheid en welzijn.

Ik pleit ervoor dat iedereen gelijke kansen heeft en ik zet me in tegen regionale ongelijkheid.

In mijn werk ben ik veel bezig met een gezonde leefomgeving, bijvoorbeeld met het project GO!. GO! is een systematische methode om in co-creatie met bewoners en lokale stakeholders te komen tot een gezonde leefomgeving. GO! is een methodiek die een aantal jaar geleden is ontwikkeld voor toepassing in stedelijk gebied. Wij onderzoeken nu (samen met het RIVM, Hanzehogeschool, GGD-en, gemeenten en anderen) of en hoe deze methodiek ook geschikt is voor het plattelandsgebied.

Met de GO! methodiek kijken we stapsgewijs wat er lokaal nodig is. De methodiek kent zes stappen en begint met het verkennen van de kansen en bedreigingen in de regio: waar zouden we echt mee aan de slag moeten? Eerst verzamelen we data zoals trendgegevens en maken we dorpsprofielen. Daarna gaan we in gesprek met bewoners en andere lokale stakeholders, waarbij we proberen niet alleen met de usual suspects in gesprek te gaan, maar ook met mensen die we normaal gesproken niet horen. Dit doen we om de cijfers goed te kunnen duiden; het verhaal achter de cijfers te kennen. Het is best lastig om die mensen, die je normaal gesproken niet hoort, voldoende aan het woord te krijgen.

Vervolgens wordt het gesprek met de bewoners en lokale stakeholders hervat om te kijken welke van de maatregelen volgens hen het beste passen. Waar zit lokaal de meeste energie? En daar beginnen we dan mee. Onderdeel van de methode is ook het monitoren of de maatregel het gewenste effect heeft en te bekijken of er misschien nog meer nodig is voor het realiseren van een gezonde leefomgeving in het dorp. In deze methode zit zeer nadrukkelijk een rol voor gemeenten en de GGD, om dit samen met de bewoners lokaal integraal op te pakken.

Droom

Mijn droom is dat we in regio IJsselland op systematische wijze aan de slag gaan met het realiseren van een gezonde leefomgeving voor iedereen en regionale ongelijkheid tegengaan. Vanuit de GGD, integraal vanuit de gemeenten, ondersteund door hogescholen. Mijn droom is verder dat we ook voor de plattelandsgemeenten het verschil kunnen maken. Tot een paar jaar geleden richtte ons lectoraat zich vooral op Zwolle. Nu richten we ons juist ook op de plattelandskernen. We willen deze kernen ondersteunen om ook daar een gezonde leefomgeving te realiseren, samen met bewoners. We zetten ons met name in voor bewoners die ongelijke kansen hebben.

Wanneer je in gesprek gaat met mensen die meestal niet gehoord worden, mogelijk omdat ze minder vertrouwen hebben in wat er gedaan wordt met wat zij vertellen, dan denk ik echt dat die leefomgeving beter aan kan gaan sluiten bij hun wensen en behoeften. Ik denk dat we door die gesprekken meer zicht krijgen op wat deze mensen nodig hebben en wat zij zelf kunnen en willen betekenen. Er zijn mensen die nooit iets roepen. Misschien wel omdat onze standaard manieren van betrekken hen niet aanspreken: misschien houden ze er niet van om bij elkaar te komen in grote groepen. Misschien vinden ze het prettiger om één-op-één gesprekken te hebben. Daarin zit voor mij een zoektocht: hoe kom je in gesprek met mensen die meestal niet gehoord worden? En hoe krijg je een goed beeld van wat hen beweegt, motiveert of belemmert?

Lef en gesprek

Om bij mijn droombeeld te komen, moeten gemeenten lef durven tonen. Ze moeten hetgeen wat lokaal nodig is durven over te laten aan de wensen en behoeften van de bewoners. Een andere voorwaarde is dat je in gesprek met bewoners gaat om de verhalen op te halen, zodat je de opgave daardoor beter kunt duiden. We denken nu te vaak dat we wel weten wat er speelt. Dus als professional: denk niet dat je het al weet.

We denken nu te vaak dat we wel weten wat er speelt. Dus als professional: denk niet dat je het al weet.

Wanneer doelgroepen zelf een bijdrage kunnen leveren aan hun eigen leefomgeving, leidt dat tot draagvlak, trots, betrokkenheid, netwerkvorming en sociale contacten. Het zou mooi zijn wanneer een proces vanuit gelijkwaardigheid kan lopen; co-creatie op de participatieladder.