Droomgesprek gezonde leefomgeving met Fenna Eefting

In de serie Droomgesprekken praten we met professionals uit IJsselland over hun droomomgeving. Hoe ziet die eruit en wat zijn de belangrijkste elementen? In dit droomgesprek vertelt Fenna Eefting, bestuurder bij revalidatiecentrum de Vogellanden in Zwolle, over wat een gezonde leefomgeving voor haar betekent en welke rol bestuurders daarin hebben.

Leestijd ca. 7 minuten
16-09-2021

Fenna laat een foto zien van de leef- en beleeftuin van de Vogellanden. Het gaat om een oude foto van de hectare initieel braakliggend terrein. In het verleden werd het gebruikt voor opslag van bouwmateriaal. Fenna vertelt: De eerste dag dat ik binnenkwam, kwam een groepje therapeuten bij me. Een heel klein stukje van de tuin was al een oefentuin, voor wat beweegoefeningen. De therapeuten vroegen me meteen of er niet wat meer met die grond gedaan kon worden om er een veel grotere oefen- en beweegtuin van te maken. Ik omarmde de gedachte en beloofde erop terug te komen zodra er (financiële) ruimte was. Na een half jaar kwam weer een therapeut bij me: ‘Als ik het voor elkaar krijg om, op basis van een subsidie, een ontwerp te laten maken voor een tuin, mag ik dat dan doen?’. Ik gaf mijn goedkeuring, mits de buurt betrokken zou worden bij het proces. Na vier weken was er een subsidie van de gemeente Zwolle en provincie Overijssel en kon een ontwerp gemaakt worden. Samen met de buurt, medewerkers en de patiënten. Na verloop van tijd lag er een prachtig ontwerp voor een (groente)tuin waarin mensen kunnen revalideren en elkaar kunnen ontmoeten.

De leef- en beleeftuin staat voor mij voor: als er een visie/droom is, als er bevlogenheid is, als er ruimte is en als er vrijheid is, dan is alles mogelijk. De tuin is voor mij ook de metafoor voor wat ik versta onder gezonde leefstijl. Het is buiten, het is met elkaar dingen doen, het is aandacht voor elkaar en interactie. We verbouwen daar letterlijk de groente (die we ook delen met de buurt). Het is terug naar de oorsprong, terug naar de bedoeling, dat vinden we ook heel belangrijk. Laten we het weer eenvoudiger maken met elkaar. Die complexiteit, daar wordt niemand blij van. Dat staat voor mij synoniem aan een gezonde leefomgeving.

Laten we het weer eenvoudiger maken met elkaar.
Die complexiteit, daar wordt niemand blij van.

Buiten krijgen revalidanten meer dan therapie. Ze krijgen letterlijk licht en lucht als ze veel buiten zijn, waardoor ze ook beter slapen. Dat draagt echt bij aan een betere gezondheid en herstel. Als je in de natuur bent – en het is bewezen – gaat na een kwartier je fysieke fysiologie naar een optimale stand, waardoor je lijf optimaal gaat presteren. Het zonlicht draagt bij aan een goede bloeddruk, meer energie, beter slapen, ontspannen, vitamine.

Wij coachen de patiënt naar een zo goed mogelijk leven. Daarvoor moeten we niet alleen verstand hebben van de medische en technische aspecten (van bijvoorbeeld een dwarslaesie of een geamputeerd been), maar zijn we ook een basiscoach gezonde leefstijl. Als wij bijvoorbeeld een patiënt met diabetes type 2 en een geamputeerd been leren lopen en niets doen aan de leefstijl die heeft bijgedragen aan de diabetes type 2, dan zijn we niet goed bezig. Ik wil heel graag dat de kwaliteit van leven centraal komt te staan. En kwaliteit van leven is hard werken. Dat gaat niet vanzelf, zeker niet in deze tijd. Nog geen 40 jaar geleden zat dat in ons normale leefpatroon, alles was nog niet zo complex. Je moest de hele dag snoeihard werken, er waren 3 tv-zenders, je ging op tijd naar bed, het eten op tafel was van het seizoen, vaak uit eigen tuin. En nu: het gebakje, de suiker, is niet langer een zeldzaam cadeautje, maar is dagelijks beschikbaar. Het is zo overdadig aanwezig, dat het een verslaving is geworden. Een mooie uitspraak van Erben Wennemars is: ‘In deze maatschappij van overdaad is het een kunst om gezond te blijven leven’.

De meeste mensen wonen in een woonwijk, waar groen minimaal is. Ze hebben geen groentetuin en elkaar ontmoeten is lastig. Daar komt bij, in supermarkten is alles verkrijgbaar, het hele jaar door. We hebben een consumptiemaatschappij gecreëerd. Er worden verslavingscomponenten toegevoegd aan voedsel, bijvoorbeeld suiker. We zijn het normaal gaan vinden dat we tot op mentalistisch niveau mensen verleiden dingen te gaan doen die superongezond voor ze zijn. Het eten is niet goed, je gaat achteruit omdat je te weinig goede voeding binnenkrijg. We zijn gefocust op obesitas, maar ondervoeding is net zo belangrijk. Daarnaast is bewegen helemaal ontmoedigd. Fietsen, lopen, werken in de tuin: de beweging is eruit gehaald.

Het is belangrijk voor alle bestuurders, niet alleen die van zorgbedrijven, om te sturen op de gezondheid en welzijn van medewerkers: goed werkgeverschap betekent het bieden van een gezonde (werk)omgeving, met een cultuur die te veel stress reduceert. Dat is een hele uitdaging. Daar moeten we het over hebben, ook voor onze jeugd. Want hoe zorgen we dat iedereen goed en gezond leeft en kan omgaan met alle uitdagingen in het leven? Dat is de echte gezondheidszorg.

Als bestuurders is het onze taak om de patronen waar we in zijn vast gekomen te doorbreken.  Dat moeten we top-down doen, geholpen door mooie initiatieven van onderaf. Hoe zorgen wij ervoor dat die ruimte wordt gecreëerd? Dat we niet meer blijven vasthouden aan onmogelijke regels, maar dat het doel weer centraal wordt gesteld. We moeten terug naar de oorsprong: hebben wij het lef om af en toe onze nek uit te steken? Om welzijn te verkiezen boven de regel?

Hebben wij het lef om af en toe onze nek uit te steken?
Om welzijn te verkiezen boven de control?’

We moeten met elkaar als doel stellen dat het welzijn van mensen echt leidend wordt en niet de regels. Dat zou ik als gemeenschappelijke opdracht willen neerleggen. Ik denk bijvoorbeeld aan de supermarkt en de producenten, dat zij duidelijk zijn in productinformatie. Niet omdat het moet, maar omdat er verantwoordelijkheid gevoeld wordt: waarde gedreven in plaats van geld gedreven. Ik denk ook aan de overheid, dat zij de mensen weer dient en faciliteert in plaats van het hen moeilijk maakt. Zeker voor mensen die niet echt meedoen, zij raken verstrikt in systemen waar ze nul eigen regie hebben. Het eerste wat we moeten veranderen is dat het welzijn van mensen weer heilig wordt verklaard en niet de regels of het geld. Als bestuurders moeten we keihard ons best doen om die vrijheid terug te geven en we erkennen dat fouten maken noodzakelijk is om goed te kunnen ontwikkelen en leren. Leren te leren van fouten en niet alles afdekken door nieuwe regels te bedenken. Dat zou als eerste moeten gebeuren wat mij betreft.