Droomgesprek gezonde leefomgeving met Erik Valk

In de serie Droomgesprekken praten we met professionals uit IJsselland over hun droomomgeving. Hoe ziet die eruit en wat zijn de belangrijkste elementen? In dit droomgesprek vertelt Erik Valk over zijn werk als biologische boer op zijn melkveebedrijf in Broekland. Wat betekent een gezonde leefomgeving voor hem en zijn werk? 

Leestijd ca. 7 minuten
02-09-2021

Erik houdt een bos gras omhoog: ‘Een gezonde bodem is het belangrijkste wat je hebt. Een gezonde bodem is nodig voor gezond voedsel. Voor gezonde dieren. Vanuit mijn terras zie ik een mooie leefomgeving: ik zie koeien voor het huis in een kruidenrijk grasland, ik zie een boomgaard. Mijn beroep is mijn manier van leven. Onze manier van voedselproductie zit zo dicht mogelijk bij hoe de natuur dat bedoeld heeft. Als je met die ogen naar je vak kijkt, blijft het je iedere keer verbazen wat je ziet.’

In 2008 zijn we in ons bedrijf een omschakeling gaan maken om niet het maximale uit ons bedrijf te halen, maar het optimale. Mijn uitdaging is om met hetgeen dat ik heb een zo mooi mogelijk leven te leiden. Geld staat niet meer voorop. Het plezier in mijn vak is de laatste jaren door deze omschakeling enorm toegenomen. Degenen met wie we in het oude/traditionele systeem zaken deden, adviseerden ons niet om een nieuwe weg (biologisch) in te slaan, omdat zij dan geen inkomsten meer uit ons zouden halen. In het huidige biologische bedrijf gebruiken we bijvoorbeeld geen kunstmest meer, geen gewasbeschermingsmiddelen en geen mais. Het is dus echt nodig om uit het oude systeem te stappen. Het nieuwe systeem is een biologisch systeem: we zetten zonlicht om in voedsel. Op biologisch vlak is veel meer mogelijk dan wordt gedacht, je hebt je collega biologische boeren wel echt nodig als steun. Soms ga je twee stappen achteruit om daarna een stap voorwaarts te kunnen maken. De omschakeling naar een biologisch systeem heeft bij ons 15 jaar geduurd. Ik zie het nu als mijn missie om anderen te helpen uit het oude systeem te stappen en over te stappen naar een biologisch systeem.

We zetten zonlicht om in voedsel

Waar ik gelukkig van word, zijn onze graslanden richting de IJssel. Over deze graslanden dacht ik vroeger: ‘Er is geen koe die deze rommel vreet’. Nu denk ik: ‘Wat een mooie diversiteit voor de koeien om te eten’. Ik denk dat dit voor een leefomgeving ook geldt: diversiteit in mensen. Dat je weet dat er verschillende mensen zijn met verschillende opvattingen en dat je elkaar respecteert. Daar word ik gelukkig van. Neem bijvoorbeeld de kermis in mijn woonplaats. Of je nou 2 of 84 jaar oud bent, iedereen doet mee. Zonder oordeel over elkaar. Bij een gezonde leefomgeving denk ik ook aan een bepaalde vorm van rust en ruimte die het platteland waar ik woon biedt. Zeker nu met de coronacrisis, hebben we de ruimte.

Ik hoop dat mensen hun eigen gezondheid hoger in het vaandel gaan hebben. Je mag best elke dag bezig zijn met je eigen gezondheid en je realiseren dat dit een stuk eigenverantwoording is. Drink bijvoorbeeld water in plaats van sinas. Ik droom dat de mens gezond oud mag worden. Op dit moment rijzen de zorgkosten de pan uit, maar we investeren niet in gezondheid. We gaan naar de dokter wanneer we ziek zijn.

In mijn ideale gezonde leefomgeving werk ik in een systeem dat over 100 jaar op nog dezelfde manier draait als nu, zonder dat er ergens uitputting is opgetreden.

Beleid wordt voor een groot deel gemaakt door mensen van 60+ jaar oud. Sommigen zijn niet vernieuwend en komen niet met nieuwe inzichten. Ik hoop op de nieuwe generatie, dat zij vernieuwing in beleid kan brengen. Ook is financiering nodig, om de omschakeling naar een biologisch systeem te kunnen maken. Tot slot is er ook ander onderwijs nodig. Ik heb op school eigenlijk geleerd hoe ik de natuur dood kan maken: bestrijding van ‘onkruid’. Liever zie ik onderwijs over hoe je problemen (bijvoorbeeld teveel van een soort als paardenbloem) kan voorkomen door te kijken naar de natuur en natuurlijke oplossingen.

Er moet een perspectief komen voor biologisch boeren waardoor een boer zelf wil veranderen. Ik vraag van de politiek dat zij zorgen dat de rest in stappen kan aansluiten bij de koplopers. Geef de voedselproducenten de tijd om deze stappen te zetten. Het moet financieel haalbaar zijn voor een bedrijf om over te stappen naar een biologische bedrijfsvoering. De maatschappij zou, voor een overgangsperiode van een bedrijf naar biologisch, kunnen meehelpen aan de omschakeling. Bijvoorbeeld door mee te betalen aan diversiteit. Ik denk dat de grootste verandering vanuit de consument moet komen: waar vraag naar is, wordt geproduceerd.

Waar vraag naar is, wordt geproduceerd

De regelgeving zit nu zo in elkaar dat collega’s de door hun bedrijf geproduceerde mest af moeten voeren. Vervolgens kopen zij kunstmest in, om hun land te bemesten. Dit moet anders en dit kunnen we vandaag veranderen. Maar dan kom je weer in belangen en macht, van bijvoorbeeld de kunstmestproducent. Ik probeer collega’s te overtuigen dat ze deze kunstmest niet nodig hebben. Dat ze hun mest anders kunnen bewaren waardoor het wel mag.

Ik wil graag meer samenwerken met partijen die zich bezig houden met preventie van zorg: hoe kunnen we samen zorgen dat er een betere link gelegd wordt tussen voedsel en zorg? We moeten bewustwording creëren aan de kant van productie en aan de kant van de zorg.

Ik ben een ‘luie’ boer, vanuit mijn stoel kijk ik hoe het gras groeit en de koeien eten. We hebben een automatisch melksysteem. Ik hoef niets ander te doen dan te zorgen dat het systeem gezond blijft en ikzelf gezond blijf.